رمضان مبارک
رمضان موسم ایست بزرگ که ثواب اعمال در آن زیادتر و دروازه های خیر برای
طالبان آن گشوده میگردد، رمضان ماه خیر و برکت و انفاق است. در قرآن از این ماه به نام
هدایت کننده مردم یاد شده، اول آن رحمت، وسط آن آمرزش و آخر آن آزادی از آتش
جهنم است. احادیث زیادی در بزرگی این ماه وارد شده، در صحیح بخاری و مسلم آمده
است که پیامبرص فرمود: چون رمضان فرا رسد دروازه های بهشت باز شده و
دروازه های دوزخ بسته میشود و شیاطین به زنجیر کشیده میشوند.
و چون اعمال خیر در این ماه زیاد میشود، و همچنین برای تشویق به انجام اعمال
صالح دروازه های بهشت باز میگردد و برعکس چون اهل ایمان کمتر مرتکب گناه
میشوند شیاطین به زنجیر کشیده میشوند و نمیتوانند همچون دیگر ماهها به اهداف
خود دست یابند.
خداوند پنج چیز را در ماه مبارک رمضان از خصوصیات امت اسلامی قرار داده است
که عبارتند از:
1- خوشبو بودن دهان روزه دار نزد خدا که در اثر خالی بودن معده به وجودمی آید و
مردم آن را ناپسند میدانند که این نزد خدا از بوی مسک نیز بهتر است؛ زیرا که در
اثرعبادت خدا پدید آمده، و هرچه ناشی از طاعت و عبادت خدا باشد نزد پروردگار
محبوب است و خداوند خوبتر و بهتر از آن را به عبادت کننده میدهد.
2- استغفار ملائکه برای روزه داران تا هنگام افطار شان، ملائکه هایی که معصوم و
مکرمند،به راستی که این ملائکه های معصوم و مکرم قابلیت آن را دارند که دعایشان در
حق روزه داران قبول شود و این خود دلالت بر بلند قدر بودن روزه داران مینماید
3- خداوند هر روز بهشت خود را زینت میدهد و میفرماید: چیزی نمانده که
بندگان نیکوکارم مشقت را از دوش بر افکنند و بسوی تو آیند. مشقت یعنی مشقت دنیا.
خداوند هرروز بهشت را زینت میدهد تا بندگانش را برای رسیدن بدان تشویق نماید.
4- در این ماه مبارک شیاطین به زنجیر کشیده میشوند و مانند دیگر ماهها نمیتوانند
به اهداف خود برسند و این از فضل خدا بر بندگان صالح میباشد که دشمنشان را زندانی
کرده لذا ما مشاهده میکنیم که پرهیز کاران در این ماه نسبت به ماههای دیگر بیشتر
رغبت به انجام اعمال خیر و دوری از گناه را از خود نشان میدهند.
5- خداوند در آخرین شب این ماه مبارک گناهان امت محمدص را میآمرزد بشرط
اینکه حق این ماه مبارک مانند نماز و روزه را به جای آورده باشد. پس ماه مبارک رمضان
برای کسیکه از گناهان دوری نماید و مشغول طاعت و عبادت شود نعمتیست بس بزرگ
که شایسته است آنرا غنیمت شمارد.
شرایط وجوب روزه
روزه رمضان واجب است بر کسی که این شرایط را داشته باشند:
۱- مسلمان بودن
۲- بالغ بودن: روزه بر کودکان واجب نیست اما کودکی که به سن تشخیص رسیده و توانایی داشته باشد خوب است که آنها را به روزه امر کرد تا اینکه عادت بگیرند.
۳- عاقل بودن: روزه بر دیوانه واجب نیست.
۴- طهارت از قاعدگی و نفاس: زنان قاعده و زنانی که خون ریزی بعد از ولادت دارند روزه بر آنها حرام است و بعداً در زمان طهارت قضا می کنند.
۵- توانایی روزه گرفتن: روزه بر شخص سالخورده ناتوان و مریض لاعلاج واجب نیست. اما مریضی که امید بهبودی دارد یا مسافر یا زن حامله یا شیرده یا کسی که مشکل خون ریزی دارد، می توانند روزه را بعداً قضا کنند.
اركان روزه
۱- نيت: روزه دار بايد در شب و قبل از طلوع فجر نيت و قصد روزه فردا را داشته باشد. نیت کردن در هر وقت از شب صحیح است اما به زبان آوردنش شرط نیست و از آنجايي كه نيت جز اعمال قلب بشمار مي آيد بلند شدن در شب برای سحري خوردن جزء نيت محسوب مي گردد.
پيامبرصلی الله علیه وسلم مي فرمايد: «انماالاعمال بالنيات» «همانا كردارها به قصد نيت بستگي دارد». (رواه البخاری)
ام المومنين حفصه رضی الله عنها روايت مي كند كه رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «كسی كه (در شب) و قبل از طلوع فجر نيت و قصد روزه نكند. در حقيقت آن روز را روزه نگرفته است». (رواه احمد)
۲-خودداري از آنچه كه روزه را باطل مي كند: خوردن، آشاميدن و جماع از طلوع فجر تا غروب آفتاب به دلیل آیه ۱۸۷ سوره بقره.
چيزهایی كه روزه را باطل مي كنند
آنچه كه روزه را باطل مي كند بر دو قسم است:
الف- آنچه كه روزه را باطل مي كند و فقط قضاي آن را واجب مي گرداند:
۱- خوردن و آشاميدن بطوري عمدی
۲- استفراغ عمدی زيرا كه پيامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «كسی كه استفراغ بر او غلبه كرد بر وي قضا نيست. اما كسی كه خود عمدا استفراغ كند. بايد قضاي آن روز را بگيرد». (رواه ابوداود)
۳- حيض و نفاس (خون بعد از ولادت) اگر چه يك لحظه قبل از غروب آفتاب باشد، روزه را باطل مي كند.
۴- استمناء (جلق زدن) روزه را باطل مي كند و قضا آن روز را واجب مي گرداند اما آگر احتلام شد روزه اش صحيح است.
۵- چکاندن قطره در گوش و بینی مبطل روزه است (طبق نظر هیئت فتوای اهل سنت جنوب ایران)
۶- تزریق آمپول: بیمارانی که نیاز به تزریق دارند بهتر است از رخصت شرع استفاده کرده و روزه نگیرند. (طبق نظر هیئت فتوای اهل سنت جنوب ایران)
ب- آنچه روزه را باطل مي نمايد و قضا و كفاره را واجب مي گرداند:
جماع: يعني نزديكی و همبستری كردن با همسر در روز رمضان كه در اين صورت روزه باطل می شود و قضا و كفاره هر دو واجب می شود.
* كفاره عبارت است از آزاد كردن برده مسلمان،و اگر توانایی نداشت دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد،و اگر توانایی نداشت به شصت نفر مسكين غذا بدهد (به هر مسكين يك مُد (یک چهارم سرفطره) باید پرداخت کند)
چيزهايی كه روزه را باطل نمی كند
۱- خوردن يا آشاميدن از روي فراموشي يا اجبار: كسی كه از روي فراموشي يا اجبار چيزي بخورد يا بياشامد روزه اش صحيح است.
پيامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: «كسی كه روزه بود و فراموش كرد آنگاه چيزي خورد يا نوشيد روزه خود را كامل كند زيرا كه خداوند به وي غذا و آب داده است.» (متفق عليه)
۲- استفراغ غير ارادي و بدون قصد روزه را باطل نمي كند.
۳- مضمضه (آب در دهان كردن) و استنشاق (آب در بينی كردن) روزه را باطل نمی كند مشروط بر اينكه مبالغه و زياده روی نكند.
۴- سرمه كشيدن در چشم همچنين چكاندن قطره در چشم روزه را باطل نمي كند.
۵- چشيدن طعم غذا بشرط اينكه از گلويش پايين نرود.
۶- فرو بردن آب دهان روزه را باطل نمی كند.
۷- مسواك زدن به وسیله چوب اراک مشکلی ندارد اما از مسواک زدن به وسیله برس و خمیردندان بهتر است جانب احتیاط را رعایت کرده و در هنگام روزه پرهیز شود.
۸- به تاخير انداختن غسل جنابت يا غسل (حيض) عادت ماهيانه و نفاس تا بعد از طلوع فجر بهتر است حضرت عايشه و ام سلمه مي فرمايند: «گاهي پيامبر صلی الله علیه وسلم صبح مي نمودند (وفجر طلوع مي كرد) در حالي كه جنب بودند. آنگاه غسل مي كردند و روزه مي گرفتند». (رواه البخاری)
۹- احتلام (خارج شدن منی از انسان در خواب) در روز رمضان روزه را باطل نمي كند.
۱۰- حمام رفتن و ريختن آب بر روی سر هیچ اشکالی ندارد.
۱۱- حجامت و همچنين خون گرفتن روزه را باطل نمي كند زيرا كه در حديث چنين آمده است : «پيامبر صلی الله علیه وسلم در حالي كه روزه بودند حجامت گرفتند». (رواه البخاری) و اگر این کار موجب سستی و ضعف می شود پرهیز کردن از آن بهتر است.
۱۲- بوسيدن و در آغوش گرفتن همسر: برای كسی كه بتواند خود را كنترل نمايد و به همبستري (جماع )منجر نشود اشكالی ندارد هر چند كه پرهيز كردن از اين امور افضل و بهتر است.
ام المؤمنين عايشه رضی الله عنها مي فرمايد: «پيامبر صلی الله علیه وسلم در حالي كه روزه بودند. همسران خود را در آغوش مي گرفت. وهمچنين در حال روزه همسران را مي بوسيد. ولي ايشان خود را سخت در كنترل داشت». (متفق عليه)
۱۳- استعمال عطر و بوئيدن گل و ريحان هيچ اشكالي ندارد.
۱۴- استفاده از بخاخ (اسپري مخصوص) برای كسانی كه دچار بيماري (آسم) تنگي نفس هستند اشكالي ندارد.
كسانی كه مي توانند روزه را افطار كنند
۱- بيمار: خداوند متعال به شخص بيمار اجازه داده كه افطار كند و هنگامي كه بهبود يافت آن ايام را قضا نمايد. و كفاره بر او لازم نیست و اگر با وجود بیماری روزه گرفت روزه او صحیح می باشد.«فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ» [بقره:۱۸۴]
اما بيماري كه اميد بهبودی و شفا ندارد روزه نگيرد و بجای هر روز از روزه رمضان به يك نفر مسكين غذا بدهد و بر چنین شخصی لازم نیست که قضای روزه را بگیرد.
۲-مسافر: خداوند به شخص مسافر اجازه داده كه روزه نگيرد ولي اگر شخصی روزه گرفت روزه اش صحیح است.
۳- زنان باردار و شيرده: اگر خانمهاي باردار و شيرده ترس آسيب ديدن داشته باشند و نگران خود باشند در اين صورت روزه نگيرند و آن را قضانمايند.
اما اگر نگراني آنها تنها برای فرزندانشان بود در اين صورت علاوه بر قضا كفاره نيز بايد بپردازند.
۴- پيرمردان و پيرزنان: دين مبين اسلام به انسانهاي سالخورده كه اصلا توانائي روزه گرفتن ندارند اجازه داده روزه نگيرند و فديه بپردازند و برای هر روز به يك نفر مسكين غذا بدهند. (فدیه یک چهارم سرفطره می باشد)
خداوند مي فرمايد :«وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ» [بقره:۱۸۴] «و بركسانی كه روزه برای آنها طاقت فرساست و توان آن را ندارند واجب است فديه بدهند كه (عبارت است از )غذا دادن به يك مسكين است»
۵- خانم هايی كه در عادت ماهيانه يا نفاس هستند. بايد روزه نگيرند و بعد از رمضان قضا نمايند.
ام المومنين عايشه رضی الله عنها مي فرمايد: «هرگاه به آن دچار مي شديم.به ما امر مي شد كه روزه را قضاكنيم. ولي به قضاي نماز امر نمي شديم». (متفق عليه)
حکم کسی که در رمضان روزه خواری کند
اگر کسی عذر شرعی مثل: مریضی، ناتوانی جسمی یا مانند این ها داشته باشد؛ می تواند روزه نگیرد اما باید در زمان بهبودی، روزه اش را قضا کند مگر اینکه ناتوانیش دایمی یا بیماریش لاعلاج باشد که در این صورت به ازای هر روز به عنوان فدیه به مسکینی غذا می دهد. اما اگر بدون عذر روزه خواری کند، مرتکب گناه شده و باید هم روزه اش را قضا کند و هم کفاره بدهد تا هتک حرمت رمضان جبران شود و باید برای بخشش گناه روزه خواریش توبه و استغفار کند. اما اگر شخصی از روی انکار وجوب، روزه خواری کند یعنی اعتقاد به وجوب روزه نداشته باشد و توبه هم نکند، حکم مرتد بر او رواست و از دین خارج گشته است.
